-BOŞANMA SEBEPLERİ-
TMK 161 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş olan boşanma sebeplerini özel sebepler ve genel sebepler olmak üzere iki başlık altında incelemek mümkündür.
Özel sebepler :
- Zina
- Hayata kast, pek kötü muamele ya da onur kırıcı davranış
- Küçük düşürücü suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme
- Terk
- Akıl hastalığı
Genel sebepler
- TMK 166 ( Evlilik birliğinin sarsılması )
*Zina
TMK 161. Maddesinde düzenlenen Zina eşlerden birinin bilerek ve isteyerek karşı cinsle cinsel ilişkiye girmesi sonucunda oluşur. Zina bir suç olarak düzenlenmemiş olup medeni kanun kapsamında bir boşanma sebebidir. Cinsel ilişki boyutuna varmayan flört vb… durumlar zina olarak kabul edilmeyip eşler arası sadakat yükümlülüğünün ihlali kapsamında değerlendirilebilir. Yargıtay içtihatları doğrultusunda eşcinsel ilişkiler haysiyetsiz hayat sürme sebebi çerçevesinde değerlendiriliyor olup zina olarak sayılmaz. Zina yasa değişikliğine kadar suç olarak kabul görmesinden dolayı şikâyet üzerine suçüstü halinde ispatlanma imkânı buluyor iken şu hali ile zinanın ispatlanması son derece zordur. Zina her türlü delil ile ispatlanabildiğinden eşlerden birinin zinayı ispatlamak amacıyla kullandığı telefon dinlemesi, kamera kaydı vb… deliller Yargıtay’ca özel yaşamın ihlali olarak değerlendirilmeyip, sair delil olarak kabul görmektedir. Kanaatimizce bu durum hukuken kabul edilemez olup Yargıtay bu kararı ile eşlerin birbirlerinden ayrı özel alanlarının olmayacağını kabul etmiştir. Zina kusura dayalı ve mutlak boşanma sebebidir.
** Hayata kast, pek kötü muamele ya da onur kırıcı davranış
TMK 162. maddesinde düzenlenen “hayata kast, pek kötü muamele ya da onur kırıcı davranış” özel boşanma sebeplerinden olup kanun metninde sayılan her bir fiili işleyen eş kusurlu olmalıdır.Hayata kast; Eşlerden her birinin diğerini öldürmeye teşebbüs etmesi yahut intihara kalkışmasına sebep olması hayata kast çerçevesinde değerlendirilebilir.Onur kırıcı davranış; Eşlerden birinin diğerine sözel şiddeti olarak değerlendirilebilirken, pek kötü muamele, fiziksel şiddet ve eziyet olarak değerlendirilebilir.Hayata kast, pek kötü muamele ya da onur kırıcı davranış eşlerden biri tarafından örtülü şekilde affedilirse dava aşamasında boşanma sebebi olarak kabul görmez.
*** Küçük düşürücü suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme
Eşlerden biri küçük düşürücü bir suç işler veya haysiyetsiz bir hayat sürer ve bu sebeplerden ötürü onunla birlikte yaşaması diğer eşten beklenemezse, bu eş her zaman boşanma davası açabilir. Burada dava hakkının düşmesi bakımından herhangi bir süre kısıtlaması yapılmamıştır.Bu noktada kanun metni eleştirilebilir şöyle ki; haysiyetsiz yaşam sürmenin çok uzunca bir süre kabul görmesi ardından dava açılması durumunda evlilik birliğini sürdürmenin çekilmez hale geldiğini söylemek doğru olmayacaktır. Suç işleyen ve haysiyetsiz hayat süren eşin, karısı ya da kocası tarafından affedilmiş olması da bu sebebi geçersiz kılmaz. Bu sebebe dayalı boşanma davası açılabilir.
****Terk
TMK 164. madde de düzenlenen terkin boşanma sebebi olabilmesi için Eski Kanun’da terkten itibaren 3 ay geçmesi ve 1 ay içinde ihtar çekilmesi gerekirdi. Yeni Kanun’ a göre terkten itibaren 4 ay geçmeli ve 2 ay içinde ihtar çekilmelidir. 4 ay tamamlanmadıkça ihtar çekilemez ve 6 aydan önce dava açılamaz. Bu süreler asgari sürelerdir.Yeni Kanun’a eklenen bir diğer hususta şöyledir; eş terke zorlanıyorsa, terk eden eş değil terk edilen eş koşulu sağlamıştır.Bu hususu bir örnekle aydınlatmak gerekirse; Eşlerden bir işi için 2 ay başka bir şehre gitmek zorundadır.Bunun için diğer eşin rızası gerekmez.Ancak şehir dışından dönen eş döndüğünde kapıyı kilitli bulup tüm düzeninin değiştiğini görüp eve alınmadığı taktirde terk etmiş olan eş diğer eşi eve almayan eştir.Ortak konutun bağımsız konut olması gerekir.Kimse yakın hısımları ile ortak konutu paylaşmaya zorlanamaz.Bağımsız bir konutta oturulmadığından sebeple evi bırakıp giden eş haklı sebeple gitmiş sayılır ve terk boşanma sebebi olarak gösterilemez.
***** Akıl Hastalığı
TMK 165. Maddede düzenlenmiştir. Eşlerden biri akıl hastası olup da bu yüzden ortak hayat diğer eş için çekilmez hâle gelirse, hastalığın geçmesine olanak bulunmadığı resmî sağlık kurulu raporuyla tespit edilmek koşuluyla bu eş boşanma davası açabilir. Resmi sağlık kurulu raporuyla hastanın sağlığına kavuşmasına olanak bulunmadığı sabit olursa bu şartın varlığı halinde sağlıklı eş, akıl hastalığına dayalı olarak boşanma davası açabilir. Eski Kanun’ da hastalığın 3 yıl devam etmesi gibi eleştirilebilecek bir kural mevcuttu.Akıl hastalığı kusura dayanmayan yegane boşanma sebebidir.
TMK 166 Genel Boşanma Sebepleri
Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir. Dava açan eşin, evlilik birliğinin sarsılması yönünden kusuru daha ağır ise, davalı eşin açılan davaya itiraz hakkı vardır. Bununla beraber bu itiraz, hakkın kötüye kullanılması niteliğinde ise ve evlilik birliğinin devamında davalı eş ve çocuklar bakımından korunmaya değer bir yarar kalmamışsa boşanmaya karar verilebilir. Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının (açıkça söyleme/bildirme/onama) hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz. Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak üç yıl geçmesi hâlinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir.